Położenie

Położenie
 
Środowisko geograficzne.

Brzana to wioska leżąca na pograniczu trzech powiatów; gorlickiego, sądeckiego i tarnowskiego. Wieś Brzana pod względem administracyjnym należy do gminy Bobowa, pow. Gorlice, woj. małopolskie, a pod względem fizyczno-geograficznym do Pogórza Ciężkowickiego. Obszar ten zbudowany jest z gruboławicowych piaskowców Ciężkowickich przewarstwionych łupkami oraz margli. Pogórze Ciężkowickie na terenie, którego położona jest wieś Brzana, to obszar o bardzo urozmaiconej rzeźbie. Przeważają pagóry o kształtach kopulastych lub wydłużonych. Przez wieś Brzana przepływa strumyk Brzanka, który na terenie gminy wpada do rzeki Białej. Strumień Brzanka podobnie jak rzeka Biała charakteryzuje się wysoką nieregularnością przepływów. Wzbiera gwałtownie szczególnie w okresie roztopów i letniego maksimum opadowego. Szatę roślinną tworzą: lasy, zarośla, łąki, pastwiska i sady. Wśród roślin uprawnych dominuje uprawa pszenicy, ziemniaków i buraków. Lasy, których jest mało stanowią pozostałość po dawnych borach mieszanych. Wieś ma charakter wybitnie rolniczy.

Życie społeczno-gospodarcze.
Brzana to mała wioska położona zaledwie 2km. od Bobowej leżącej nad rzeką Białą, sama zaś usytuowana w malowniczej kotlinie wzdłuż rwącego strumyka o nazwie Brzanka wijącego się pomiędzy urwistymi brzegami porosłymi leszczyną, dzikim bzem, tarniną i kaliną. Tuż obok strumyka biegnie droga, co na zakrętach zda się zwężać, by nagle rozszerzyć swój bieg w prosty szlak, który prowadzi w kierunku na Bukowiec, Jamną do Rożnowa. Tędy można iść pieszo lub jechać wozem. Teren jest pagórkowaty i urozmaicony. Od południa graniczy Brzana na całej swej długości z wsią, siedzibą gminy, Bobowa, od zachodu z Jankową, od północy z Falkową, zaś od wschodu z Bruśnikiem. Powierzchnia wsi ma kształt prostokąta. Wieś liczy 1008 mieszkańców. Gospodarstwa są porozrzucane po wzgórzach, chaty jeszcze często kryte słomą. Wieś liczy 27 gospodarstw. Gleby ciężkie, gliniaste wymagające umiejętności gospodarowania. Uroku dodają wiosce sady zwłaszcza wiosną w czasie kwitnienia drzew i jesienią, gdy dojrzewają owoce i żółkną liście. Każdy, kto kocha piękno przyrody zachwyca się wówczas krajobrazem tej wioski. Żyją tu ludzie ubodzy, chociaż bardzo pracowici i przemyślni, chcą wydobyć z tego pięknego skrawka ziemi wszystko, co można. Toteż zagospodarowują nieużytki sadząc drzewka owocowe, na własny użytek wyplatają koszyki z wikliny a na rwącej strudze budują koło wodne i młyn. Na szczytach wzgórz budują wiatraki. Wieś żyje swym zda się czarodziejskim życiem. Oprócz wiejskich chat rozsiadły się tuż przy drodze okazałe domostwa, dwory J. Kanta, M. Rajdasa i J. Bulanowskiego. Budynki te wyróżniały się z pośród zabudowań chłopskich. Budowane były z bali drewnianych na podmurówkach kamiennych w kształcie czworoboków. Wzdłuż drogi, jak podaje kronika, „zaaklimatyzowało się trzy numery karczem odpowiadających w zupełności swemu kulturalnemu zadaniu. Ściągały one do siebie tak zewnętrznym wyglądem, jak i zawartością wewnętrzną, wszystkich, którzy nie są antyalkoholikami, którzy mają coś do stracenia w swej kieszeni*”. Wieś idzie z postępem. Zostaje założone Kółko Rolnicze i następuje elektryfikacja wioski. Otwiera się wkrótce nowe okno na świat, brzegi rzeki Białej połączono nowym betonowym mostem. Droga przez wieś zostaje wyasfaltowana w 1985 roku. Większość mieszkańców pracuje zawodowo w odległych zakładach przemysłowych; Azoty, Glinik, Zakłady Mechaniczne, ZNTK Nowy Sącz oraz lokalnych GS, SKR, Spółdzielni Pracy „Koronka”. W wyniku przeobrażeń ostatnich lat wiele osób traci pracę zawodową a małe gospodarstwa rolne nie są w stanie zapewnić godziwych warunków utrzymania. Wieś Brzana to nadal środowisko typowo wiejskie. Zdecydowana większość mieszkańców utrzymuje się z pracy w gospodarstwie rolnym lub renty rolniczej. Niewielki procent mieszkańców pracuje zawodowo. Stąd większość rodzin dotyka trudna sytuacja materialna. W środowisku, oprócz szkoły, brak jest typowych instytucji kulturotwórczych.

mgr Piotr Król
* Pamiętnik Szkoły Ludowej w Brzanie Górnej rok założenia 1911 s. 1
Skip to content